Rodzaje i właściwości szkła. Jak odróżnić szkło od kryształu?

Pierwsze ślady użytkowania szkła pochodzą z Mezopotamii i mają 4 tys. lat! Z kolei Pliniusz Starszy twierdził, że szkło odkryli przypadkiem feniccy kupcy ok 5000 lat przed naszą erą. Jakkolwiek początki szkła sięgają daleko w przeszłość, w powszechnym użytku jest dopiero od XIX wieku – wcześniej na szklane wyroby mogli sobie pozwolić nieliczni. Na szczęście dziś szklane salaterki czy wazony ze szkła można spotkać w każdym domu. Jeśli tak jak my masz parcie na szkło i lubisz szklane przedmioty, przygotowaliśmy dla Ciebie przewodnik po rodzajach i właściwościach szkła.

Szkło sodowe

Najpopularniejszy w domach rodzaj szkła. Szkło sodowe wytwarzane jest z piasku kwarcowego z dodatkiem węglanu sodu (stąd nazwa) i tlenku wapnia. Jest łatwo dostępne, stosunkowo tanie, kruche, lekkie, a dodatkowo nie przyjmuje zapachów jedzenia. W procesie produkcji łatwo się barwi, dlatego wybory szklane wcale nie muszą być transparentne! Prawdopodobnie szklanki czy szklane salaterki w Twoim domu są właśnie wykonane ze szkła sodowego. 

Oczywiście szkło sodowe ma też swoje wady:

• nie lubi zmian temperatur (wlanie wrzątku do schłodzonej szklanki może skończyć się popękaniem);
• szybko się nagrzewa, więc trudno pić ze szklanki gorące płyny;
• matowieje pod wpływem środków myjących.

Nie ma się jednak czym martwić, ponieważ na te problemy istnieją rozwiązania! Wykonane ze szkła sodowego szklanki i szklane naczynia w domu wykorzystuj jedynie do potraw i płynów zimnych lub w temperaturze pokojowej, a na specjalne okazje spraw sobie akcesoria wykonane z innych rodzajów szkła, np. brytfanny ze szkła żaroodpornego. Do gorących napojów używaj szklanek do herbaty, np. designerskich szklanek z koszyczkiem, jakich używano w PRL-u, a które dziś przeżywają drugą młodość. Na matowienie natomiast najlepsze są nabłyszczacze do zmywarki. 

Szkło borokrzemowe

Z laboratorium...

Szkło borokrzemowe to wysokiej jakości materiał używany m.in. w laboratoriach... i coraz częściej w naszych domach. Nie zawiera tlenku wapnia, za to ma domieszkę tlenku boru. Charakteryzuje się też bardzo niską rozszerzalnością cieplną, odpornością na wysokie temperatury (nawet do 230°C!),  czy właściwościami termicznymi – płyny w szklance ze szkła borokrzemowego nagrzewają się wolniej i wolniej stygną, dlatego to właśnie z tego tworzywa często robi się szklanki termiczne. Podwójne dno i ścianki szklanki jeszcze zwiększają efekt, dlatego takie naczynia długo utrzymują temperaturę płynu znajdującego się w środku. Latem możesz dłużej cieszyć się orzeźwiającą lemoniadą, a zimą – gorącą kawą.

... prosto na Twój stół!

Szkło borokrzemowe ma jednak jeszcze więcej plusów! Jest lekkie, nie traci blasku, ma większą odporność na zarysowania. Innymi słowy – to szkło nowej generacji.

Szkło kryształowe (ołowiowe)

Najbardziej elegancki i szykowny rodzaj szkła, słynny dzięki naczyniom i biżuterii szczególnej urody. Szkło kryształowe jest wzbogacone dużą ilością tlenku ołowiu, dzięki czemu jest bardziej plastyczne, a przy tym o wiele mocniej błyszczy i pięknie załamuje światło. Szkło ołowiowe zwykle przycina się i formuje w niezwykłe wzory, by jak najbardziej wyeksponować jego właściwości, stąd nazwa zapożyczona od kryształów górskich, które podobnie mienią się w słońcu. Naczynia z kryształu, takie jak kieliszki czy szklanki kryształowe, są bardzo eleganckie i doskonale nadają się na prezent! Tata na pewno ucieszy się z kryształowej karafki lub szklanek do whisky.

Jak odróżnić kryształ od szkła?

Chociaż pozornie wydają się prawie identyczne, rozróżnienie szkła kryształowego i sodowego jest bardzo proste. Jak to zrobić? Wystarczy zwrócić uwagę na kilka czynników:

• Waga – naczynia kryształowe są cięższe od tych zrobionych z tradycyjnego szkła ze względu na dużą wagę ołowiu, dlatego gdy weźmiesz do ręki dwa kieliszki tej samej wielkości, ten zrobiony z kryształu na pewno będzie cięższy.
• Blask – gdy zobaczysz kryształową szklankę, od razu zrozumiesz różnicę. Dzięki domieszce ołowiu szkło kryształowe błyszczy o wiele mocniej niż szkło sodowo-wapniowe, a dodatkowo pięknie załamuje światło (refrakcja).
• Przejrzystość – szkło sodowo-wapniowe jest mętne, co szczególnie rzuca się w oczy przy patrzeniu pod światło. Kryształ ma dużo większą przejrzystość, dlatego miłośnicy wina zwykle sięgają po kieliszki kryształowe, aby móc w pełni ocenić kolor i gęstość swojego ulubionego trunku.
• Dźwięk – chyba najprostszy sposób rozpoznania rodzaju szkła. Jeśli chcesz się upewnić, że trzymasz w ręku kryształową szklankę, lekko ją uderz, a potem wsłuchaj się w dźwięk. Dźwięczny odgłos przypominający dzwonek oznacza, że masz do czynienia z kryształem, a niski, głuchy dźwięk – że trzymasz w ręku zwykle szkło. Trzask pękającego szkła oznacza z kolei, że uderzyłeś za mocno. ;)
• Grubość – szkło z ołowiem ma niższą temperaturę topnienia, dzięki czemu łatwiej się je dmucha. W efekcie można uzyskać cieńsze i delikatniejsze ścianki naczynia.

Szkło bezołowiowe

Jeśli martwisz się, czy ołów w kryształach jest bezpieczny, uspokajamy, że według specjalistów tlenek ołowiu jest tak silnie związany w szkle, że nie reaguje z winem czy innymi płynami wlanymi np. do karafki. Jeśli jednak nie czujesz się przekonany, zawsze możesz sięgnąć po szkło bezołowiowe. Szkło bez żadnych ołowiowych domieszek ma w swojej ofercie m.in. firma Rosendahl, znana ze swojej eleganckiej zastawy stołowej. Stylowe, minimalistyczne naczynia zwracają uwagę zaokrąglonymi, delikatnymi liniami, a przy tym pięknie eksponują Twoje dania. Co więcej szkło marki Rosendahl doskonale do siebie pasuje. Warto zainwestować w zestaw szklanek lub szklane salaterki tej firmy, na pewno będą cieszyć oczy przez długie lata.