Nakrywanie do stołu. Jak ułożyć sztućce i talerze?

Savoir-vivre przy stole

Należyte przygotowanie i nakrycie stołu przed przyjęciem to gwarancja pięknego, estetycznego wyglądu, ale też duże ułatwienie, zarówno dla gospodarzy, jak i gości. Dzięki niemu wystawiający przyjęcie mogą poświęcić więcej czasu przybyłym na obiad osobom i zajmować się jedynie serwowaniem kolejnych dań i zabieraniem pustych talerzy. Prawidłowe nakrycie stołu z pewnością zachwyci zaproszonych na kolację lub obiad gości, ale też spowoduje, że nie będą oni musieli się zastanawiać, których sztućców użyć do konsumowania konkretnej potrawy. Wystarczy, że sięgną po kolejny zestaw położony przy ich talerzu. Dopasowany obrus, odpowiednie ułożenie sztućców, serwetek i innych elementów zastawy stołowej doda posiłkom wyjątkowej oprawy i sprawi, że nawet zwykły obiad spożywany w gronie rodzinnym nabierze klasy i elegancji.

Podstawowe zasady nakrywania do stołu

Przygotowując stół, możemy zdecydować się na proste nakrycie charakteryzujące się mniejszą liczbą położonych na stole naczyń lub nakrycie rozszerzone, składające się z większej ilości talerzy, sztućców i kieliszków, które w zasadzie przystosowane jest do każdego menu. Nakrycie uproszczone stołu zakłada rezygnację ze sztućców do ryb, noży przystawkowych i do masła oraz widelczyka do ciasta. Dlatego sposób nakrycia stołu powinien być odpowiednio dobrany do liczby i rodzaju dań, jakie chcemy zaserwować na przyjęciu.

Klasyczny biały obrus sprawdzi się podczas każdej okazji – zarówno świątecznego obiadu, romantycznej kolacji, jak i śniadania w większym gronie. Te najbardziej eleganckie są wykonane z naturalnych materiałów, np. obrusy bawełniane. Jeśli Twoje przyjęcie ma mieć bardziej swojski charakter, postaw na "goły" stół, bez obrusu. Ta opcja sprawdzi się tylko wtedy, gdy blat stołu nie jest zniszczony i dobrze się prezentuje. Aczkolwiek dobrze jest położyć na nim bieżnik lub przynajmniej podkładki pod talerze.

Nieważne, czy zdecydujemy się na nakrycie podstawowe czy rozszerzone, należy pamiętać, że każdy gość powinien mieć zapewnioną odrobinę wolnej przestrzeni, by czuć się przy stole swobodnie i komfortowo. Dlatego elementy zastawy powinniśmy rozłożyć mniej więcej na szerokości 70-80 centymetrów oraz zachować 30-centymetrowy odstęp między osobami. 

Przejdźmy teraz do umiejscowienia na stole sztućców, które należy rozłożyć w takiej kolejności, w jakiej będą używane, przy czym po prawej stronie zawsze układa się noże i łyżki, natomiast po lewej – widelce. Wobec tego najdalej od talerza powinny znajdować się te sztućce, z których będziemy korzystać w pierwszej kolejności. Należy również pamiętać, że przy talerzu nie należy kłaść więcej niż trzy pary sztućców. Jeżeli jednak planujemy zaserwowanie większej liczby dań, kolejne sztućce powinniśmy podawać z każdą następną potrawą. 

Warto też podkreślić, że zasady savoir-vivre przy stole nakazują, by raz podniesionych ze stołu sztućców nie odkładać na niego z powrotem. Nie wolno ich również nawet częściowo opierać o stół. Sztućce zawsze należy odkładać na swój talerz. Jeżeli chcemy kontynuować spożywanie potrawy, jednak na chwilę musimy odejść od stołu, poinformujmy gospodarza, by nie zabierał jeszcze naszego talerza. W jaki sposób? Wystarczy ułożyć sztućce na talerzu tak, by widelec był skierowany na godzinę ósmą, a nóż na godzinę czwartą. Jak zakomunikować zakończenie spożywania konkretnego dania? W tym wypadku nóż i widelec trzeba położyć równolegle, kierując ich trzonki w prawą stronę, na godzinę piątą. Jeśli natomiast przerywamy na chwilę jedzenie zupy, łyżkę powinniśmy pozostawić w talerzu, w którym znajduje się posiłek. Po zakończeniu jedzenia zupy łyżkę odkładamy na naczynie będące podstawą głębokiego talerza. 

Jeśli natomiast chodzi o łyżeczki do kawy i herbaty, powinny one zawsze pozostać na spodku ‒ niezależnie od tego, czy napój znajduje się w filiżance czy nie. Pozostawienie łyżeczki w naczyniu lub częściowe oparcie jej o stół jest sprzeczne z zasadami savoir-vivre’u.

Nakrywanie stołu – jak ułożyć talerze?

Na prawidłowo nakrytym stole każde naczynie ma swoje miejsce. Zastawę stołową należy układać w odległości 2 centymetrów od krawędzi stołu. W pierwszej kolejności kładziemy duży płaski talerz, zwany talerzem serwisowym lub podtalerzem. To talerz służący do wyznaczenia środka nakrycia oraz pełniący funkcję podstawki, na którą kładzie się kolejne elementy zastawy stołowej. Najlepiej, jeśli swym wyglądem różni się od pozostałych elementów kompletu obiadowego. Warto dodać, że z talerza podstawy nie spożywa się posiłków. Kolejne talerze układa się w zależności od przewidzianego menu. Jeśli planujemy zaserwować gościom przystawki, zupę, danie główne i deser, na podtalerze w pierwszej kolejności powinniśmy poukładać duże płaskie talerze do dania głównego. Następnie stawiamy talerze do przekąsek. Przy tak nakrytym stole siadają goście. Po zjedzeniu przez nich przekąsek należy zabrać talerze i postawić, na dużych, płaskich naczyniach, talerze głębokie do zupy. Po jej skonsumowaniu zabieramy talerze głębokie, pozostawiając tylko talerze obiadowe. Natomiast talerzyki deserowe podaje się dopiero po zebraniu talerzy i półmisków po skończonym jedzeniu dania głównego.

Jeśli planujemy podanie pieczywa, powinniśmy natomiast w lewym górnym rogu nakrycia, w niewielkiej odległości od ostatniego widelca, umieścić mały talerzyk przeznaczony do indywidualnej porcji pieczywa i masła. Na talerzyku powinny znaleźć się dwie małe bułki lub kilka kromek chleba, a także mała kostka masła. 

Należyte ułożenie talerzy na stole jest ważne, jednak nie zapominajmy o tym, że to wybrana zastawa stołowa, jej wzór i kolor przesądzają o charakterze i elegancji stołowej aranżacji. Dużą popularnością cieszą się ponadczasowe talerze porcelanowe, które mimo swej delikatnej struktury są trwałe, wytrzymałe i odporne na pęknięcia i zarysowania. Dostępne talerze z porcelany różnią się kształtem, kolorem oraz zdobieniami, dzięki czemu z łatwością wybierzemy zastawę odpowiadającą naszym gustom i potrzebom oraz taką, która będzie pasowała do aranżacji naszego wnętrza czy konkretnej okazji. Oferujemy zarówno komplety naczyń porcelanowych, jak i porcelanowe talerze na sztuki, co daje możliwość samodzielnego skompletowania zastawy stołowej, w której znajdzie się wszystko to, czego potrzebujemy.

Miłośnikom...

klasycznych rozwiązań proponujemy białe talerze porcelanowe gładkie lub z subtelnym elementem dekoracyjnym. Z kolei zwolennikom nowoczesności z pewnością spodobają się talerze obiadowe, głębokie oraz deserowe dostępne w geometrycznych kształtach i niebanalnej kolorystyce. Ciekawą alternatywę dla tradycyjnych talerzy porcelanowych stanowią rustykalne naczynia wykonane z kamionkami. Warto postawić na wysokiej jakości talerze, które, odpowiednio ustawione na stole, nadadzą wyjątkowego charakteru każdemu spotkaniu w gronie najbliższych.

Jak rozłożyć sztućce na stole?

Przed przystąpieniem do układania sztućców na stole należy sprawdzić, czy pochodzą z jednego kompletu, a następnie dokładnie je wypolerować. Idealnie czyste, lśniące i prawidłowo ułożone sztućce świadczą o kulturze wystawiającego przyjęcie, a także jego trosce o wygodę gości.

Podczas przyjęcia zarówno liczba talerzy, jak i sztućców może nas przyprawić o zawrót głowy. Jednak tak jak w przypadku talerzy, tak i przy doborze sztućców należy przede wszystkim kierować się ustalonym zestawem dań. Przy rozbudowanym menu liczba sztućców przypadająca na jedną osobę jest naprawdę duża.

Po prawej stronie najbliżej talerza kładziemy nóż stołowy, kierując jego ostrze w stronę talerza. Kolejno kładziemy łyżkę do zupy. Najbardziej oddalone miejsce zajmuje nóż obiadowo-deserowy, określany również przystawkowym, który różni się od noża stołowego tym, że jest od niego około 2 cm krótszy.

Z kolei po lewej stronie powinny znaleźć się widelce. Należy położyć je symetrycznie względem do noży i łyżek. Najbliżej podtalerza kładziemy widelec stołowy z czterema lub trzema zębami, kierując je ku górze, a następnie widelec obiadowo-deserowy, zwany zakąskowym, także zębami do góry. 

Jeśli podczas obiadu lub kolacji planujemy podać rybę, pamiętajmy o położeniu specjalnych sztućców do ryb. Nóż do ryb kładziemy pomiędzy nożem stołowym a łyżką do zupy, natomiast widelec – między widelcem do dania głównego a widelcem przystawkowym. Zastanawiasz się, czym różnią się sztućce do ryb od tradycyjnych sztućców? Nóż do jedzenia ryb przypomina swym wyglądem malutką łopatkę do ciasta, co wynika z funkcji, jaką pełni. Nóż do ryb służy do oddzielania porcji, a nie krojenia potrawy. Z kolei widelec do ryb wyróżnia się tym, że posiada trzy zęby.

Na stole oprócz sztućców do kolejno serwowanych potraw nie może również zabraknąć przyborów do deserów. Łyżeczki deserowe i widelczyki do ciasta układamy równolegle do dolnego kantu stołu, tuż nad dużym talerzem. Bliżej talerza kładziemy widelczyk, nad nim natomiast umieszczamy łyżeczkę. Trzonek łyżeczki kierujemy w prawo, widelczyka zaś w lewo.

Z kolei na prawej krawędzi talerzyka do chleba kładzie się nóż do pieczywa, ostrzem skierowanym w lewą stronę. Na talerzyku do chleba nie powinno również zabraknąć płaskiego nożyka do masła.

Układając na stole sztućce, należy także pamiętać, że istotne jest nie tylko ich ułożenie względem talerza, ale też względem siebie. Poszczególne sztućce powinny leżeć blisko siebie, jednak nie powinny się ze sobą stykać. Optymalna odległość pomiędzy poszczególnymi elementami to centymetr. Ponadto dolne krawędzie wszystkich sztućców trzeba ułożyć w jednej linii, którą wyznacza dolny brzeg talerza. Odstępstwo od tej zasady może stanowić łyżka do zupy z racji tego, że jest wyraźnie krótsza od pozostałych sztućców. Wobec tego wspomniany rodzaj łyżki układamy wyżej ‒ w ten sposób, by była wyśrodkowana w stosunku do znajdującego się obok niej noża.

Jak rozłożyć serwetki?

Na pięknie nakrytym stole nie może zabraknąć serwetek. Postaw na serwetki materiałowe – eleganckie, estetyczne i ekologiczne. Papierowe serwetki mają swoje zalety, jednak warto zostawić je na mniej zobowiązujące okazje. Opcjonalnie warto wyposażyć się w specjalne obrączki na serwetki, które będą prawdziwą wisienką na torcie elegancko nakrytego stołu.

Obecnie można spotkać wiele wariacji na temat miejsca dla serwetki. Tradycyjnie powinna ona zostać umieszczona po lewej stronie nakrycia stołu lub dokładnie na jego środku. Każda serwetka powinna zostać równo złożona (w prostokąt lub trójkąt). Uwaga! Lepiej nie kombinować z fantazyjnymi formami zwierząt, czy kwiatów. Przez niektórych gości mogą one zostać odebrane jako kiczowate. Prostota jest najbardziej elegancka.

Przygotowując wystawny obiad lub uroczystą kolację, nakryj stół zgodnie z zasadami savoir-vivre’u i przekonaj się sam, że prawidłowe ustawienie zastawy stołowej wcale nie jest takie trudne i skomplikowane, jak mogłoby się wydawać.