Na noże, czyli przewodnik dla laików
Nóż szefa kuchni, santoku, a może holenderski? Z ząbkami czy gładki? Też się zastanawiasz, jak się połapać w tej ilości noży dostępnych na rynku?! Spokojnie, nadchodzimy z odsieczą i postaramy się w prosty sposób wyjaśnić każdemu domowemu szefowi kuchni, z czym to się je i kroi!
Zaraz, zaraz, ile tych noży?
Jeżeli uważasz, że noże dzielą się tylko na ostre i nieostre, to my musimy ostro zaprotestować! Od jakiegoś czasu rynek akcesoriów kulinarnych niesamowicie się rozwija i w tej chwili dostępne są noże praktycznie do wszystkiego.
Jeżeli nam nie wierzysz, to pozwól, że wrzucimy kilka przykładowych:
nóż deserowy, do bułek, do carvingu, do chleba, do masła, do ciast, do cięcia i serwowania mięs, do filetowania, do foie gras, do ryb, do wędlin, łupania twardego sera, do obierania cytrusów, uniwersalny, szefa kuchni, do owoców i warzyw, do sera, do plastrowania, do smarowania, do trybowania, japoński santoku, do wyrabiania ciasta, strunowy, yobocho, samoostrzący, do ostryg, pizzy, trufli, do siekania
i... do morderstw doskonałych (no dobrze, tu nas trochę poniosło!)
Oczywiście nie namawiamy do zmiany mieszkania na większe, żeby w kuchni zmieściły się te wszystkie noże, my skupimy się w naszym magazynie na tych najbardziej popularnych, uniwersalnych, które przydadzą się w każdej kuchni!
Nóż uniwersalny żadnej misji się nie boi
Nóż uniwersalny zwany jest też nożem kuchennym, wielofunkcyjnym, albo... po prostu nożem z racji swojej popularności;)
Noże te zostały tak zaprojektowane, aby umożliwiły sprawne i szybkie krojenie różnych produktów spożywczych – od warzyw, przez sery, aż po mięsa. Stąd ich uniwersalność. Ponieważ są to narzędzia, po które sięgamy w kuchni najczęściej, to muszą być ergonomiczne, z wygodną rękojeścią i średniej wielkości (głownia ma zazwyczaj około 16 centymetrów), aby zarówno kobieca jak i męska dłoń się nie męczyły podczas używania.
Nóż ten jest mniejszy i węższy niż nóż szefa kuchni (o którym za moment), nada się więc doskonale do bardziej precyzyjnych zadań, jak przygotowanie półproduktów czy wykrawanie albo zdobienie.
Noże te są zazwyczaj wykonane ze stali nierdzewnej, dzięki czemu są wytrzymałe, łatwo je utrzymać w czystości, nie ulegają korozji i posłużą nam przez długi czas.
Nóż szefa kuchni
Też tak masz, że oglądasz program kulinarny i podziwiasz profesjonalistów, którzy w ułamku sekundy kroją na cieniutkie plasterki tonę marchewek, a potem przerzucają nóż do drugiej ręki i wyczarowują kształt łabędzia z arbuza? W takim razie mamy dla Ciebie dobre wieści! Ty też możesz zostać takim szefem kuchni! No dobrze, może niedokładnie takim, ale przynajmniej będziesz mieć taki nóż jak prawdziwi szefowie kuchni, a to już dobry początek!
Po czym poznać nóż szefa kuchni?
Przede wszystkim po kształcie! Nóż ma kształt trójkątny, przy rękojeści ma szerokie ostrze, które zwęża się ku górze. Dzięki takiej budowie można go wykorzystać do krojenia potraw, szatkowania, siekania, rozgniatania i zsuwania pożywienia z deski na patelnię czy garnek.
Inną charakterystyczną cechą noży szefa kuchni jest długość ostrza. Zwykle nie mniej niż 20 centymetrów, warianty dłuższe są już zwykle zarezerwowane dla prawdziwych profesjonalistów. Z kolei krótsze ostrza sprawdzą się przy drobniejszych dłoniach.
Dobry nóż szefa kuchni jest też dobrze wyważony i doskonale leży w dłoni,więc nie obciąża pracującej dłoni.
Noże te są zazwyczaj wykonywane ze stali nierdzewnej i domieszek. Przykładowo noże ze stali węglowej (albo wysokowęglowej) długo zachowują swoją ostrość, są twarde i łatwo je w razie potrzeby naostrzyć. Ale mogą się też łatwiej wyszczerbić.
Dlatego tak ważne jest prawidłowe dbanie o te noże – trzeba traktować je z czułością i uwagą, wiele z nich należy myć ręcznie (niestety zmywarka odpada!) i dokładnie wysuszyć po kąpieli. W innym wypadku na ich powierzchni mogą pojawić się przebarwienia i plamy.
Warto również pomyśleć o delikatniejszych nożach ceramicznych, które są lżejsze, cieńsze i odporne na ścieranie, ale też bardziej kruche. No cóż, coś za coś.
Nóż do warzyw i owoców
Warzywa i owoce to podstawa zdrowego żywienia, każdy dietetyk nam to powie. Jeżeli więc twoim argumentem, żeby jeść wyłącznie pizzę i zupki chińskie było "e tam, nie mam dobrego noża do tych całych warzyw i owoców", to musimy Cię rozczarować - bo takie noże są i mają się świetnie!
No dobrze, ale jak wygląda taki nóż?
Spieszymy z odpowiedzią! Takie noże są zazwyczaj krótkie, lekkie, poręczne i oczywiście ostre, żeby dały radę nawet najtwardszej skórce owocowej i zbuntowanej marchewce. Czyli jeśli spotkasz mały nożyk o spiczastym czubku, to pewnie będzie ten nóż, o którym mówimy!
Jeżeli szukamy noża do obróbki większych, twardych albo dłuższych warzyw, to możemy zdecydować się na klasyczne, proste ostrze.
Jeśli zaś szukamy pogromcy warzywnych skórek, owoców twardych na zewnątrz, ale miękkich w środku to pomyślmy o ząbkowanym nożu.
Istnieją też lekko zaokrąglone ostrza, które dobrze poradzą sobie z okrągłymi owocami. Dla bardziej zaawansowanych szefów kuchni polecamy też noże, które kształtem przypominają tasak
i precyzyjnie i szybko wszystko pokroją w cienkie plasterki.
Nóż do mięs, steków i ryb
Jeśli nie jesteś wegetarianinem, to taki nóż powinien się znaleźć w twoim zestawie "must have".
Noże do mięsa są zazwyczaj wyposażone w szerokie ostrza, dosyć masywne i wytrzymałe, aby poradziły sobie z każdym, nawet najbardziej opornym kawałkiem mięsa.
Zaś noże do steków to poręczne narzędzia o długości około 12 centymetrów z łukowatą i ostro zakończoną klingą, co ułatwia krojenie steków. Jest to też pozostałość po dawnych czasach, gdy do steków używało się tylko noży i po pokrojeniu nadziewało się stek na ostrze i zjadało. Na co komu widelce? Noże do steków mają też zwykle ząbki, żeby nie rozszarpywać mięsa.
Z kolei nóż do wędlin, to trochę inna historia – tu liczy się długie i wąskie ostrze, dzięki któremu w płynny sposób pokroisz wędlinę na równe i cienkie plastry.
Warto też wspomnieć o nożu do trybowania (czyli do usuwania zbędnych i niejadalnych fragmentów mięsa). Takie noże charakteryzują się zwykle ostrzami o długości około 14 cm, które zwężają się ku końcowi, aby w sprawny sposób oddzielać mięso od kości np. kurczaka.
Nóż do filetowania ryb z kolei rozpoznamy po tym, że ma zwykle lekko wywinięty czubek go góry
i stosunkowo elastyczne i giętkie ostrze.
Wszystkie nasze noże do mięs i steków są tutaj.
Wszystkie noże do ryb są z kolei tutaj.
A jeśli masz w sobie duszę szefa kuchni i chcesz we własnym zakresie przyrządzić mięso, to koniecznie zapoznaj się z naszym magazynem "Soczyste steki i pieczenie - jak perfekcyjnie przyrządzić mięso"
Noże do pieczywa
Brak odpowiedniego noża do pieczywa może być mocno frustrujący, gdy próbujemy na przykład pokroić miękką,puszystą bułkę. Szczególnie gdy jesteśmy zaspani z rana i jeszcze nie wypiliśmy ożywczej kawy (a propos przeczytaj sobie do kawy nasz magazyn "Mała czarna... kawa").
Generalnie lepiej zaufać profesjonalistom, czyli nożom do pieczywa. Te charakteryzują się długimi ostrzami z ząbkami. Dzięki temu wchodzą bez problemu w każdy rodzaj pieczywa niczym piła i żadna bagietka ani bułka żytnia mu się nie oprze.
Nóż do sera
Mogło by się wydawać, że temat jest prosty. W końcu ser to ser. Ale ach, jaki byłby to błąd! Od kiedy w każdym supermarkecie mamy co najmniej kilka lodówek pełnych serów, to nie tak łatwo się w temacie połapać. Ale, ale! To o czym tak naprawdę musimy pamiętać, to fakt, czy ser jest miękki, półtwardy czy twardy.
Do serów miękkich dobrze sprawdzają się klingi ostre, dziurkowane, żeby ser się nie przyklejał i z rozwidlonym końcem, który pełni również funkcję widelca.
Do serów półtwardych i twardych warto wypróbować noże płaskie, które łatwo docisnąć do sera, dobrze sprawdzą się też noże, które wyglądają jak łopatka albo dłutko, które z łatwością rozłupują twardą strukturę i dzielą ser na mniejsze fragmenty.
Wszystkie nasze noże do sera są tutaj.
Tajemniczy nóż Santoku
No i na koniec wisienka na torcie, czyli japoński nóż Santoku, który zyskuje w kuchniach europejskich coraz większą popularność. Całkiem słusznie!
Po czym poznać Santoku?
Santoku to nóż, który ma zwykle ostrze od 14 do 18 centymetrów i specyficzny kształt, który trochę przypomina nóż szefa kuchni, a trochę mały tasak. Jego wielką zaletą jest to, że jest bardzo uniwersalny – można nim pokroić ryby i mięsa, ale też bez problemu poszatkować warzywa i owoce. Niektóre modele posiadają również na ostrzu specyficzne nacięcia, które zapobiegają przyklejaniu się produktów spożywczych i ułatwiają krojenie.
Oczywiście w przypadku Santoku nie musimy się ograniczać tylko do kuchni japońskiej, chociaż do krojenia sushi sprawdzi się doskonale.